Bilime meraklıyım. Wikipedia'dan ve diğer internet sitelerinden bilim öğrenebilir miyim?
Bilimsel verilerin nasıl olması gerektiği hususunda çoğu insan "%100 kesinlik" olduğu olgusu ile yanılıyor. Bu duruma en çok din-bilim tartışmalarında rastlanır. Genellikle sosyal medyadan ideolojisini yaymak isteyen türler bilimsel alıntılar yaparak insanlara dinin ne kadar yanlış olduğunu kanıtlamaya çalışır. Halbuki bilimsel verilerde "%100 kesinlik" yoktur. Bilimsel veriler denenmiş durumların diğer örneklerde de benzer sonuçlar vereceğini varsayar. Örneğin 100 kişi üzerinde yapılan bir çalışmada bir hastalığın kullanılan bir ilaçla bağlantılı olduğu sonucu çıkarılır. Ve dünyanın başka bir yerinde farklı insanlarda da bu durumun böyle olabileceği düşünülür. Bu sebeple bilimsel yazılarda öneriler ve kanıtlar derecendirilir.
Dünyanın en büyük tıp kaynaklarından biri olan Uptodate'te obezite hakkındaki bir yazıdan alıntı:
"We suggest that all adult patients be screened for overweight and obesity (Grade 2B)."
Bütün yetişkin hastaların obezite ve fazla kilo için taranmasını öneriyoruz (Grade 2B)
"...we suggest measuring waist circumference in those with BMI between 25 and 35 kg/m2 (Grade 2C) as abdominal adiposity (and associated risk) may not be captured in this BMI range."
...BMI 25 ve 35 kg/m2 olanlarda karınsal yağlanma (ve alakalı riskler) yakalanamayabileceği için BMI bu aralıkta olan hastalarda bel çevresinin ölçülmesini öneriyoruz (Grade 2C)
(Grade 2B)
(Grade 2C)
Öneri ve kanıt derecelerini wikipedia gibi sitelerde veya internetteki yazıların çoğunda bulmanız pek mümkün değildir. Bu sebeple bilimsel veriler alınırken Uptodate gibi çok fazla veriyi bir araya toplayan, 7000 civarında uzmanın yazdığı ve 190'dan fazla ülkeden 1.7 milyon doktorun (parayla) üye olduğu platformlar tercih edilmelidir. Bu gibi paltformlarda bile sürekli bilgiler değişir, eklenir ve güncellenir.
Kısaca internette, hala kesniliği ispatlanamamış evrim konusu gibi konuları savunurken alıntı yaptığınız yerlerin sizin gibi kimseler tarafından yazıldığını, yazıda kaynak gösterilse bile bu kaynağın yüzlerce aksi yönde kaynak varken cımbızlama seçilmiş olabileceğini unutmayın. Toplumların populerite ile hareket ettiği evrim, eşcinsellik, masturbasyon ve porno bağımlılığı gibi konularda yazılan ideolojik yazılardan kanıt getirmek kişinin kendisini kandırmasıdır. Bu konularda gördüğünüz kitapların, belgesellerin, yazıların doğruluğu alıntı yapılan yerin prestiji ile orantılıdır.
Bilim tartışırken ve araştırırken alanında uzman kişilerden yardım istemeniz en doğru ve ilk atılması gereken adımdır.
Araştırma yapacaksanız kaynakların prestijinin önemli olduğunu ve bulduğunuz bilgilerin ileride değişebileceğini, yani %100 kesinlik ifade etmediğini unutmayın.
Bilimsel verilerin nasıl olması gerektiği hususunda çoğu insan "%100 kesinlik" olduğu olgusu ile yanılıyor. Bu duruma en çok din-bilim tartışmalarında rastlanır. Genellikle sosyal medyadan ideolojisini yaymak isteyen türler bilimsel alıntılar yaparak insanlara dinin ne kadar yanlış olduğunu kanıtlamaya çalışır. Halbuki bilimsel verilerde "%100 kesinlik" yoktur. Bilimsel veriler denenmiş durumların diğer örneklerde de benzer sonuçlar vereceğini varsayar. Örneğin 100 kişi üzerinde yapılan bir çalışmada bir hastalığın kullanılan bir ilaçla bağlantılı olduğu sonucu çıkarılır. Ve dünyanın başka bir yerinde farklı insanlarda da bu durumun böyle olabileceği düşünülür. Bu sebeple bilimsel yazılarda öneriler ve kanıtlar derecendirilir.
Dünyanın en büyük tıp kaynaklarından biri olan Uptodate'te obezite hakkındaki bir yazıdan alıntı:
"We suggest that all adult patients be screened for overweight and obesity (Grade 2B)."
Bütün yetişkin hastaların obezite ve fazla kilo için taranmasını öneriyoruz (Grade 2B)
"...we suggest measuring waist circumference in those with BMI between 25 and 35 kg/m2 (Grade 2C) as abdominal adiposity (and associated risk) may not be captured in this BMI range."
...BMI 25 ve 35 kg/m2 olanlarda karınsal yağlanma (ve alakalı riskler) yakalanamayabileceği için BMI bu aralıkta olan hastalarda bel çevresinin ölçülmesini öneriyoruz (Grade 2C)
(Grade 2B)
A Grade 2B recommendation is a weak recommendation; alternative approaches may be better for some patients under some circumstances.
Explanation:
A Grade 2 recommendation is a weak recommendation. It means "this is our suggestion, but you may want to think about it." It is unlikely that you should follow the suggested approach in all your patients, and you might reasonably choose an alternative approach. For Grade 2 recommendations, benefits and risks may be finely balanced, or the benefits and risks may be uncertain. In deciding whether to follow a Grade 2 recommendation in an individual patient, you may want to think about your patient's values and preferences or about your patient's risk aversion.
Grade B means that the best estimates of the critical benefits and risks come from randomized, controlled trials with important limitations (eg, inconsistent results, methodologic flaws, imprecise results, extrapolation from a different population or setting) or very strong evidence of some other form. Further research (if performed) is likely to have an impact on our confidence in the estimates of benefit and risk, and may change the estimates.
Explanation:
A Grade 2 recommendation is a weak recommendation. It means "this is our suggestion, but you may want to think about it." It is unlikely that you should follow the suggested approach in all your patients, and you might reasonably choose an alternative approach. For Grade 2 recommendations, benefits and risks may be finely balanced, or the benefits and risks may be uncertain. In deciding whether to follow a Grade 2 recommendation in an individual patient, you may want to think about your patient's values and preferences or about your patient's risk aversion.
Grade B means that the best estimates of the critical benefits and risks come from randomized, controlled trials with important limitations (eg, inconsistent results, methodologic flaws, imprecise results, extrapolation from a different population or setting) or very strong evidence of some other form. Further research (if performed) is likely to have an impact on our confidence in the estimates of benefit and risk, and may change the estimates.
A Grade 2C recommendation is a very weak recommendation; other alternatives may be equally reasonable.
Explanation:
A Grade 2 recommendation is a weak recommendation. It means "this is our suggestion, but you may want to think about it." It is unlikely that you should follow the suggested approach in all your patients, and you might reasonably choose an alternative approach. For Grade 2 recommendations, benefits and risks may be finely balanced, or the benefits and risks may be uncertain. In deciding whether to follow a Grade 2 recommendation in an individual patient, you may want to think about your patient's values and preferences or about your patient's risk aversion.
Grade C means the evidence comes from observational studies, unsystematic clinical experience, or from randomized, controlled trials with serious flaws. Any estimate of effect is uncertain.
Explanation:
A Grade 2 recommendation is a weak recommendation. It means "this is our suggestion, but you may want to think about it." It is unlikely that you should follow the suggested approach in all your patients, and you might reasonably choose an alternative approach. For Grade 2 recommendations, benefits and risks may be finely balanced, or the benefits and risks may be uncertain. In deciding whether to follow a Grade 2 recommendation in an individual patient, you may want to think about your patient's values and preferences or about your patient's risk aversion.
Grade C means the evidence comes from observational studies, unsystematic clinical experience, or from randomized, controlled trials with serious flaws. Any estimate of effect is uncertain.
Öneri ve kanıt derecelerini wikipedia gibi sitelerde veya internetteki yazıların çoğunda bulmanız pek mümkün değildir. Bu sebeple bilimsel veriler alınırken Uptodate gibi çok fazla veriyi bir araya toplayan, 7000 civarında uzmanın yazdığı ve 190'dan fazla ülkeden 1.7 milyon doktorun (parayla) üye olduğu platformlar tercih edilmelidir. Bu gibi paltformlarda bile sürekli bilgiler değişir, eklenir ve güncellenir.
Kısaca internette, hala kesniliği ispatlanamamış evrim konusu gibi konuları savunurken alıntı yaptığınız yerlerin sizin gibi kimseler tarafından yazıldığını, yazıda kaynak gösterilse bile bu kaynağın yüzlerce aksi yönde kaynak varken cımbızlama seçilmiş olabileceğini unutmayın. Toplumların populerite ile hareket ettiği evrim, eşcinsellik, masturbasyon ve porno bağımlılığı gibi konularda yazılan ideolojik yazılardan kanıt getirmek kişinin kendisini kandırmasıdır. Bu konularda gördüğünüz kitapların, belgesellerin, yazıların doğruluğu alıntı yapılan yerin prestiji ile orantılıdır.
Bilim tartışırken ve araştırırken alanında uzman kişilerden yardım istemeniz en doğru ve ilk atılması gereken adımdır.
Araştırma yapacaksanız kaynakların prestijinin önemli olduğunu ve bulduğunuz bilgilerin ileride değişebileceğini, yani %100 kesinlik ifade etmediğini unutmayın.
Last edited:
